У Швейцарыі завяршыўся Саміт міру, ініцыяваны Украінай. 78 краін, многія з якіх былі прадстаўлены на вышэйшым узроўні, падпісалі выніковую рэзалюцыю, дзе прама назвалі тое, што адбываецца вайной РФ супраць Украіны, якая «працягвае выклікаць маштабныя пакуты людзей і разбурэнні, а таксама ствараць рызыкі і крызісы з глабальнымі наступствамі для свету». Яны запатрабавалі спыніць ядравы шантаж і вярнуць на радзіму дэпартаваных украінскіх дзяцей.
У чым значнасць гэтай пастановы? Які сігнал атрымаў ад Саміту міру Лукашэнка?
Пра гэта сайт Charter97.org паразмаўляў з кандыдатам філасофскіх навук, кіраўніком украінскага Цэнтра беларускіх камунікацый Максімам Плешкам:
- Я перакананы, што Саміт міру ў Бюргенштоку мае вялікае значэнне для Украіны і свету. Бо яго мэтай была распрацоўка агульнага разумення шляху да справядлівага і працяглага міру ва Украіне. Менавіта Украіна больш за год таму выказала формулу свету і паслядоўна яе ўкараняла. Якраз гэты Саміт выконвае частку тых пазіцый, тых палажэнняў, якія пазначаны ў формуле.
Сярод ключавых удзельнікаў былі практычна ўсе кіраўнікі еўрапейскіх структур, кіраўнікі заходніх дзяржаваў. Між іншым – прэзідэнт Еўрапейскай камісіі, прэзідэнт Еўрапейскай рады, канцлер Нямеччыны, прэм'ер-міністр Італіі, прэмʼер-міністр Канады. Адной з першых выступала віцэ-прэзідэнт Злучаных Штатаў, таксама прэзідэнт Францыі і гэтак далей.
Усе яны выказалі дакладную і адназначную пазіцыю, што Расея – агрэсар, што гэта поўнамаштабная вайна. Ніхто не казаў пра «канфлікт ва Украіне». У камюніке гаворыцца пра «вайну Расеі супраць Украіны». На стратэгічным узроўні ўсе партнёры выказалі адназначную падтрымку Кіеву – і палітычную, і фінансавую, і вайсковую. І выказалі перакананне, што свет павінен разам з Украінай атрымаць перамогу.
Другое, на што я звярнуў увагу, – асноўная частка выступоўцаў, якіх я пералічыў, таксама прадстаўнікі Глабальнага Поўдня, якія прыехалі на Саміт – Індыя, Афрыка, Савудаўская Арабія – падтрымалі тэзу аб тым, што для станаўлення свету не трэба прыдумляць ровар. Трэба вярнуцца да выканання Статута ААН.
- Ці гучала тэма Беларусі?
- Пра Беларусь казаў прэзідэнт Польшчы Анджэй Дуда. Жорстка было адзначана, што сітуацыя з Беларуссю непакоіць Польшчу. Дуда заявіў, што Расея адказная за вайну, але не толькі Расея гэтую вайну вядзе. Праз рэжым Лукашэнкі адбылося садзейнічанне гэтай вайне, і адбываецца дагэтуль. Таксама ідуць гібрыдныя атакі на Польшчу з боку Беларусі. Зʼяўленне беларускага пытання на парадку дня Cаміту паказвае, што рэжым Лукашэнкі сёння не бароніць інтарэсы беларускага народу, а прасоўвае інтарэсы Крамля.
- Навошта Лукашэнку спатрэбілася гібрыдная вайна супраць Польшчы?
- Хачу нагадаць нашым чытачам аб тым, што можна вылучыць некалькі тыпаў гібрыдных атак, якія ажыццяўляюцца з Беларусі супраць Польшчы, Літвы і краін Балтыі.
Перш за ўсё – гэта дэзінфармацыя, кібератакі, падрыўная дзейнасць, нізкаінтэнсіўныя канфлікты, якія адбываюцца на межах і садзейнічанне нелегальнай міграцыі. Гэта ключавыя пазіцыі. Навошта Лукашэнка гэта робіць? Дакладнага адказу няма.
У некаторай ступені гэта жарт, але мы ў Цэнтры беларускіх камунікацый спрабавалі знайсці адказы на гэтае пытанне з дапамогай штучнага інтэлекту.
Адзін з варыянтаў, які нам прапанаваў ШІ, гэта эмацыйная помста за санкцыі, спроба камусьці нешта давесці. На маю думку, Лукашэнка зʼяўляецца лязом гібрыднай вайны, якую вядзе Расея супраць краін NATO. На жаль, пунктам гэтага нападу стала Беларусь.
Праз размяшчэнне ядравай зброі і іншых вайсковых абʼектаў, ствараецца сітуацыя, калі Лукашэнка прасоўвае палітыку Пуціна.
Закрываюцца пункты пропуску на межах, змяншаецца тавараабарот. Праз гэта, бясспрэчна, церпяць беларускія грамадзяне. Таму ніякай нацыянальнай цікавасці Беларусі тут і быць не можа, гэта асабліва пуцінская імперская цікавасць, якая ўвасабляе Лукашэнку, прычым робіць ён гэта амаральным чынам. Гэта не нейкая высакародная вайна, гэта подлыя крокі, якія ўласцівыя гопнікам.
- Гопнікі разумеюць толькі мову сілы. Ці гатовы Захад размаўляць з пазіцыі сілы з гопнікам Лукашэнкам?
- Мы ўжо бачым адказ. Гэтае ўмацаванне межаў, павелічэнне колькасці памежнікаў, узброеных сіл у гэтым раёне. Я не выключаю, што ёсць і іншыя метады.
Польшча і балтыйскія краіны, краіны NATO, надзвычай уважліва сочаць за сітуацыяй унутры Беларусі – за вайскова-прамысловым комплексам, за вайсковымі абʼектамі, паколькі Беларусь знаходзіцца пад гібрыднай акупацыяй пуцінскага рэжыму.
Яшчэ адзін адказ – падтрымка Беларусі Захадам, падтрымка праектаў па фармаванні беларускай палітычнай нацыі, нацыянальнай свядомасці.
Бо калі мы гаворым аб субʼектнасці, то з аднаго боку такім паўсубʼектам зʼяўляецца рэжым Лукашэнкі, праз які дзейнічае Пуцін, а з другога боку субʼектам можа быць толькі беларуская палітычная нацыя.
Мы ва Украіне гэта дакладна таксама разумеем. Наш Цэнтр усяляк падтрымлівае ўсё тое, што дапамагае станаўленню беларускай палітычнай нацыі, бо мы зацікаўленыя ў тым, каб беларусы вярнулі сабе ўласную краіну.
На думку ўкраінскіх спецыялістаў, якія ў той ці іншай ступені займаюцца беларускай тэматыкай, пытанне Беларусі для Украіны – гэта «пытанне нумар два» нашай будучыні і бяспекі.
«Пытанне нумар адзін», вядома, вайна з Расеяй і сама Расея, але затым – Беларусь і яе будучыня. І мы ва Украіне гэта разумеем, мы адчуваем эмацыйную сувязь з беларусамі, якія думаюць дэмакратычна.
Гэтая культурная сувязь, агульная гісторыя, нам вельмі лёгка казаць, нам ёсць пра што размаўляць.
У нас практычна няма тэмаў, якія нас падзяляюць, мы разумеем адно аднаго.
Мне часта здаецца, калі я маю зносіны з беларусамі, што сустрэў вельмі блізкага сваяка, якога даўно не бачыў, з якім мы былі разлучаныя.
Але вось мы сустрэліся, мы размаўляем, мы разумеем адзін аднаго з паўслова, мы хочам далей жыць, працаваць разам, дапамагаць адно аднаму. Гэта самыя шчырыя і цёплыя адчуванні. Няма больш блізкага для ўкраінцаў па ментальнасці, па гісторыі, па культуры, па мове народу, чым беларусы.
- Які сігнал паслаў Лукашэнка Саміт міру?
- Лукашэнка можа на заданне Пуціна выконваць ролю блазна і пужала, але гэта было б вялікім спрашчэннем, калі б мы казалі, што ён проста дурань. Ён бы не змог гэтулькі гадоў утрымліваць рэжым і пятляць.
Ведама, дзеянні Лукашэнкі будуць накіраваныя на тое, каб выжыць і захаваць свой рэжым. Ён выдатна разумее, што ў яго ёсць шанцы, пакуль Пуцін ва ўладзе. Калі Пуцін пасыплецца, Лукашэнку давядзецца альбо перадаць уладу, альбо пад гарантыі выехаць на тэрыторыю Расеі ці таго, што ад яе застанецца. Наўрад ці ён зможа жыць у Беларусі, беларусы яму не дазволяць.
Відавочна, што Лукашэнка будзе ўлічваць вынікі Cаміту. Ці пачуем мы гэта ў яго рыторыцы? Наўрад ці. Ці ўбачым у ягоных дзеяннях? У пэўных дзеяннях яны будуць гэта ўлічваць.
Comments